Orballo da media noite

Roberto María Blanco Torres (Baños, Cuntis, 1891-San Fiz de Galez, Entrimo, 1936) foi poeta e xornalista. Non frecuentou a escola, mais recibiu do pai unha formación centrada en lingua e literatura latinas que continuou de maneira autodidacta. Roberto emigrou en 1906 a Cuba. Axiña demostrou o seu gosto pola poesía e pola actividade xornalística, colaborando desde moi novo na prensa galega e cubana da illa. Despois dun ano de estadía en Cuba publicou dous poemas de amor en galego ("Dous toliños" e "O amor") e un artigo ("¡Intolerable!") na revista Follas Novas. Xa con vinte anos, dirixiu o semanario bilingüe La Alborada e catro anos máis tarde fíxose cargo de La Tierra Gallega , publicado na nosa lingua e en español. Así mesmo enviou artigos desde A Habana a outras publicacións americanas (a arxentina Suevia, por exemplo) e peninsulares (Vida Gallega, La Publicidad, La Tribuna) e tivo a oportunidade de contactar coa intelectualidade do país a través da tertulia do café La Puerta del Sol. No ano 1916 Blanco Torres (que tamén escribiu baixo os pseudónimos Fray Roblanto, Manrique Crespo e Cirilo Crespo) volveu a terras galegas (Ourense, Pontevedra, Vigo), onde proseguiu coa súa carreira xornalística. Desde este momento e ata a súa morte dirixiría varias publicacións periódicas (El Noroeste, El Correo Gallego, La Zarpa, Progreso, La República, El País e a revista Ser) e interviría noutras empresas de dentro do país (Galicia, El Pueblo Gallego, Nós, Galicia Nueva, El Compostelano) e de fóra ( El Sol ), durante a súa estadía en Madrid. Establecido definitivamente en Galicia, foi retomando a pouco e pouco a súa relación co galeguismo, aínda que non deixou de escribir para América (Cultura Gallega, Terra, Céltiga, Galicia, Raza Celta). Ingresou nas Irmandades da Fala, asistindo á I Asemblea, celebrada en Lugo en 1918, como representante da Coruña. Participou activamente nas posteriores convocatorias asamblearias da organización, chegando a ser nomeado conselleiro de publicidade. A súa pluma estaría presente aínda nas publicacións nacionalistas (A Nosa Terra, Nós, Rexurdimento) e, a partir do golpe de Estado de Primo de Rivera (1923), centraría os seus esforzos en burlar a censura política exercida nos xornais, sobre todo desde o seu posto de vocal na Asociación da Imprensa de Vigo, cargo que ostentaba desde 1930. A finais da década de vinte apareceu recollida en volume a súa obra literaria, constituída polo poemario Orballo da media noite (1929, Xerais 1999) e De esto y de lo otro (1930), unha compilación de diversos artigos e escritos ensaísticos en español, a maior parte deles xa publicados. A preocupación social de Blanco Torres ficou patente tanto nos seus versos como na súa producción en prosa, que xira á volta de temas varios: o mundo político, o galeguismo, a emigración, a lingua da Galiza, a literatura, a filosofía... "Tres discursos â mocedade galega" e un romance en español ficarían inéditos. Paralelamente desenvolveu un considerable labor político dentro da esfera republicana, sempre próximo a posturas galeguistas. En 1930 asinou o Pacto de Lestrove -promovido pola Organización Republicana Galega Autónoma (ORGA)- e no ano seguinte acudiu á Asemblea pro Estatuto convocada pola ORGA na Coruña. Chegou a formar parte tamén da estrutura política republicana, sendo designado en 1932 gobernador civil de Palencia. Cando se produciu o levantamento armado de 1936, estaba a ocupar o posto de xefe do Gabinete de Prensa do Ministerio de Gobernación e viña de presidir na capital española un mitin de apoio ao Estatuto de Autonomía galego. Nestas circunstancias Blanco Torres, caeu preso na súa casa de Amido, na Peroxa (Ourense), sendo transladado ao cárcere ourensán. Meses despois sería "paseado" na aldea ourensá de San Fiz de Galez, en Entrimo. Enterrado nunha fosa común, ningunha indicación permite coñecer o lugar exacto da súa sepultura. Á súa figura dedicouse o Día das Letras Galegas de 1999.

Miro Villar (Cee, 1965). Doutor en Teoría da Literatura e Literatura Comparada coa Tese A poesía galega de Antón Zapata García. Edición e estudo. Profesor de lingua e literatura galegas, poeta, narrador, tradutor e crítico literario en diversas revistas. Formou parte do Batallón Literario da Costa da Morte e como poeta publicou Ausencias pretéritas (1992), 42 décimas de febre (1994), Abecedario da desolación (1997; premio Tívoli-Europa 1998), Equinoccio de primavera (1998; finalista do premio Tívoli-Europa 1999), Gameleiros (Xerais, 2002, co fotógrafo Manuel Álvarez) e As crebas (2011; premio Concello de Carral, 2010). Poemas seus foron traducidos ao castelán, portugués, italiano, francés, alemán, inglés, alemán, ruso, albanés e serbo-croata en Il cammino di Santiago. La giovane poesia d'europa nel 1997. Tamén figuran en numerosas revistas literarias, nos cartapacios colectivos Ao mar de adentro (1989) e A rota dos baleeiros (1991), e en varias antoloxías das que Xerais publicou Para saír do século (1997), Río de son e vento (1999), A tribo das baleas (2001), 47 poetas de hoxe cantan a Curros Enríquez (2001) e Homenaxe dos poetas galegos a Federico García Lorca contra a súa morte (2006). Tamén publicou narrativa e literatura infantil e xuvenil, con O nariz de Fiz (2009), A cobiza do verme Noel (2011), Rebelión na charca (2012) e en Xerais a serie Carlota, a marmota (2000), Carlota e a bota perdida (2003) e Carlota e a gaivota patiamarela (2006). Como narrador recibiu nos anos 1985 e 1987 o premio de relato curto Modesto R. FigueiredoPatronato Pedrón de Ouro por "Augas de silencio" e "Verbas cruzadas con Amaranta" (1987/1988) e a Curuxa Literaria do Museo do Humor de Fene. E no eido do ensaio é autor de varias edicións críticas ou comentadas, como a Antoloxía poética de Gonzalo López Abente (1995), Unha lectura de O soño sulagado (1998), Roberto Blanco Torres. Orballo da medianoite (Xerais, 1998), A poesía galega de Xervasio Paz Lestón (1998), Indo para máis perto. A señardade no puño de Alexandre Cribeiro (Xerais, 2004), A roseira da soidade de Antón Zapata García (Xerais, 2005), Poesía galega completa e textos en prosa de Emilio Álvarez Blázquez (2005) ou Bretemada de Gonzalo López Abente (2011), alén de ser coautor dos volumes de Publicacións periódicas e Obras no Diccionario da Literatura Galega (1997/1999) e, xunto a Xesús Alonso Montero, dos Textos e documentos para o congreso sobre García Lorca (1998).