Rosalía feminista

Rosalía de Castro (1837-1885) é considerada como a escritora nacional de Galicia e a publicación de «Cantares gallegos» (1863) tense como o inicio do denominado Rexurdimento. Filla da fidalguía rural galega, na vida de Rosalía considéranse decisivos para a súa formación intelectual o paso polo Liceo de la Juventud en Compostela e a posterior experiencia madrileña. Foi en Madrid onde publi-cou a súa primeira obra («La Flor», 1857) e onde coñeceu e casou con Manuel Murguía (1858). A súa vida a partir de aquí coñeceu unha grande itinerancia e unha intensa dedicación á escrita. En prosa e en verso, en galego e castelán, a obra de Rosalía de Castro ocupa un lugar moi relevante nas letras europeas do século XIX. Os seus manifestos feministas («Lieders» e «Las literatas»), o seu avanzado pensamento político e social («Follas novas», «El caballero de las botas azules») ou a súa decidida posición crítica como intelectual convértena nunha figura literaria que concita sempre un renovado e múltiple interese. Caracterizada por unha persoal retórica e unha orixinal estratexia en que se modernizan os pactos co lector, tanto os do romanticismo coma os do realismo, a padronesa afondou como poucos nalgúns dos conflitos dialécticos da súa época e nas profundidades abisais da subxectividade do eu, como proban «Follas novas» e «En las orillas del Sar». Fiel á súa Terra de Iria, a pesar de tanto vagar, pasou nela os seus derradeiros anos de vida e nela compuxo esta última obra, capital na súa produción. Enterrada no cemiterio da Adina en Iria, os seus restos foron trasladados a San Domingos de Bonaval, no que hoxe é o Panteón de Galegos Ilustres.

Helena González Fernández (Vigo, 1967) é profesora titular de literatura galega na Universidade de Barcelona e investigadora do Centre Dona i Literatura; especializouse en poesía contemporánea e crítica literaria feminista. En 1999 defendeu a súa tese de doutoramento, "Mulleres atravesadas por unha patria. Poesía galega de mulleres entre 1975 e 1997". Entre os seus libros cómpre citar "Luís Seoane: vida e obra" (1994), "Unha lectura de Códice calixtino de Luz Pozo Garza" (Xerais, 1997), a edición crítica de "De catro a catro" (1998) de Manuel Antonio e "Rosalía feminista" (Xerais, 2019). Como antóloga preparou unha escolma da poesía de Rompente con Iris Cochón, "Upalás" (Xerais, 1998), "Rías de tinta" (1999) con Marta Segarra e Francesco Ardolino, e mais "A tribo das baleas" (Xerais, 2001), unha antoloxía trilingüe da poesía galega dos anos 90. Entre os seus artigos máis recentes salientan as colaboracións en "Escrita e mulleres. Doce ensaios arredor de Virginia Woolf" (2003), e mais na "Breve historia feminista de la literatura española" (en lengua catalana, gallega y vasca). Vol. VI(2000) coordinado por Iris Zavala. Forma parte do equipo de redacción dos catro volumes do "Diccionario da literatura galega" (1995-2004) dirixido por Dolores Vilavedra, e traduciu ao galego "Capital da dor" de Paul Éluard, con Laurence Brault. Pertence ao consello de redacción do "Anuario Grial de Estudos Literarios Galegos", onde colabora desde 1992 cunha panorámica anual de poesía, e mais "Lectora. Revista de Dones i Textualitat". Na actualidade desenvolve o seu labor como crítica literaria en Grial. Foto autora: Ramon Moretó